Ως κοινωνική γλυπτική ονομάζουμε την σχεδιασμένη επιστροφή της τέχνης στην κοινωνία, μια κοινωνία ανοιχτή στις αλλόκοτες επιδράσεις που ενίοτε διαφοροποιούν την ερμηνεία του έργου τέχνης που έτσι παραμένει όμως ζωντανό σε ένα επίπεδο πέραν των «αποστειρωμένων», και «τακτοποιημένων» αντιλήψεων των ειδικών, στο επίπεδο του αυθορμητισμού του απλού κοινού, των παιδιών, των ηλικιωμένων, των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, των κακόβουλων, αλλά και συχνά, πρόκληση των θεσμών.  Πρόκληση της επιθυμίας είναι, μέσα σ’ αυτό το πλήθος, να υπάρξει η τέχνη ως τέχνη, δηλαδή ως καταλύτης αλλαγής της κοινωνικής πραγματικότητας και ταυτόχρονα κέντρο αφύπνισης της ανθρώπινης αυθεντικότητας. Αυτό το πλήθος που αποτελεί την κυρίαρχη δύναμη και βάση της πραγματικότητας, καλείται μέσα από μια πράξη – μέθεξη, ταυτόχρονα  αισθητικής και ηθικής συμμετοχής να γίνει ενεργητικό, να ξαναβρεί δηλαδή μέσα στην ενότητα την χαμένη του αυτονομία. Ο καλλιτέχνης οφείλει να επιλέξει κριτικά – δηλαδή φιλοσοφικά - ένα επίπεδο έκφρασης και ένα είδος «μορφής» που αποκλείει ότι θεωρεί απάνθρωπο και απαξιωτικό στην εκπλήρωση της ανθρώπινης ύπαρξης.

​

Τα αδιέξοδα του σύγχρονου κόσμου και η ανθρώπινη δυστυχία είναι αναγκαιότητες που επιβάλλουν τον αναπροσανατολισμό της τέχνης σε μια  ηθική υπέρ μιας «ανθρώπινης οικολογίας»  που εμπιστεύεται την δημιουργική ικανότητα όλων των ανθρώπινων όντων και που εναποθέτει το μέλλον του πλανήτη σε αυτούς. Η άνοδος του υποκειμένου στην δύση, μετά τον διαφωτισμό, και παράλληλα του υποκειμενικού χαρακτήρα του έργου που τόσο εκθειάστηκε δεν σημαίνει , παρά, την απόσπαση του καλλιτέχνη από τις ανάγκες τις κοινωνίας που τελικά αποστειρώνεται σε ένα κλειστό και αυτάρεσκο σύμπαν ενώ το κοινό μετατρέπεται σε μια ομάδα «ειδικών» και «εκλεκτών».  Μια τέχνη μέσα στην κοινωνία, φανερώνει ασφαλώς τον παιδαγωγικό της   χαρακτήρα που δεν είναι όμως κυρίαρχα διδακτικός όσο μυητικός ενώ ταυτόχρονα αρνείται έναν αφηρημένο και αυτάρκη και απομονωμένο  ρόλο, που ελέγχεται από τους κοινωνικά ισχυρούς. Αντίθετη σε ένα τέτοιο έλεγχο είναι μια τέχνη απλωμένη μέσα στον ζωντανό ιστό της πόλης όπου ζωντανός της φορέας γίνεται το ίδιο το κοινωνικό υποκείμενο. Όταν η τέχνη εκπληρώνει τον πραγματικό κοινωνικό της ρόλο, τότε και οι ποιητικές της επιδράσεις, δηλαδή η επιθυμία για δημιουργία, μεγεθύνεται. Αντίθετα η διάλυση κάθε μορφής λαϊκής τέχνης στον αιώνα μας αποτέλεσε ένα έγκλημα επιβολής, το απαύγασμα του σύγχρονου ολοκληρωτικού κράτους.

 

Αναφορικά προς το περιεχόμενο μιας  τέτοιας τέχνης, θέτουμε  πως το αδιέξοδο της ορθολογικής σύλληψης της πραγματικότητας, το μοντέλο χειραγωγητικής πρακτικής της σύγχρονης κοινωνίας και επιστήμης, αποκρύπτει το μη αναγώγιμο της ανθρώπινης διάστασης.  Η αισθητική της άρνησης, αφορά μια κοινωνική γλυπτική και μια τέχνη που καθιερώνει συνειδητά μια νέα ανθρωπινότητα, μια συνείδηση με συναισθήματα, μια ηθική φιλοσοφία με πλαστικά μέσα. Η τέχνη πρέπει να εξελιχθεί σε μια ηθική φιλοσοφία με σώμα. Ένα σώμα με συνείδηση. Η άρνηση τοποθετείται εδώ με αναφορά μια  ορθολογική σκέψη που αποτελεί ύβρις στο μέτρο που αδυνατίζει η αποκλείει βασικές ανάγκες, λειτουργίες  και περιεχόμενα της ανθρώπινης ύπαρξης. Η αυστηρή τεχνολογική δομή στον «πίνακα» του σύγχρονου κόσμου, παράγεται  από μία βασική αντίληψη ενός άμετρου ορθολογισμού που αποκλείει την τέχνη ως δευτερεύουσα και άκυρη υποπερίπτωση, ως καπρίτσιο ενός μηχανοποιημένου σύμπαντος. Αυτή η διάσταση που είναι επιζήμια και καταστροφική,  πρέπει ν’ ακυρωθεί.

​

Η διάσταση αυτή μπορεί να προέλθει μέσα από την αναγέννηση των πρωτογενών αισθήσεων, παρούσες πριν ακόμα την κυριάρχηση της ταχτοποιούσας έννοιας, μέσα από μια δράση της τέχνης που απευθύνεται στο σώμα, στις βασικές διεργασίες και εκφράσεις της ζωής. Πρόκειται για  μια τέχνη περιορισμού της μονομερούς νοητικής αρχής  της ταυτότητας,  που αποτελεί μια ροπή προς το θάνατο, που αρνείται το πρωτογενές στοιχείο της ζωής, και προβάλει ως αξίωση την αρχή του γενικευμένου ελέγχου και της «πολιτισμένης» βίας του συμβόλου.  Η κοινωνική γλυπτική οφείλει να ενεργοποιηθεί στο ανθρώπινο σώμα, στη σχέση του με τον χώρο, στην αίσθηση του αμεσολάβητου και καθαρού χρόνου, στο αίσθημα της εγγύτητας και της επαφής, στην εμφάνιση του ιδιαίτερου και μοναδικού.  Αναδίδει  την ιστορία και την βιωμένη ταυτότητα που συγκροτεί ο άνθρωπος σε σχέση με το χώρο και το χρόνο, τα αντικείμενα - όχι άυλα, αλλά υλικά που περιέχουν το κοινωνικό σώμα των ανθρώπων, όπως και τον ζωντανό κόσμο των πραγμάτων που αναγεννιέται διαρκώς γύρω μας.

​

Κωνσταντίνος Αγγέλου

​

​

​

​